تابلو برق چیست؟
تابلو برق محفظه ای است که تجهیزات و قطعات برقی مانند کلیدها، فیوزها، کنتاکتورها، رله ها، ترمینال ها، و سایر وسایل کنترلی در آن نصب می شوند تا بتوان جریان برق را توزیع، کنترل و حفاظت کرد. این تابلو ها معمولاً به صورت فلزی یا پلاستیکی ساخته می‌شوند و از سیستم های الکتریکی در برابر عوامل محیطی، آسیب های فیزیکی و خطرات برق گرفتگی محافظت می‌کنند.
اهمیت تابلو برق در سیستم های صنعتی و ساختمانی
بدون تابلو برق، کنترل و مدیریت برق عملاً ممکن نیست. مزایای استفاده از تابلو برق
- ایمنی : کاهش خطر برق گرفتگی، آتش سوزی و اتصالات کوتاه
- پایداری: جلوگیری از نوسانات ولتاژ در سیستم های حساس
- قابلیت کنترل: کنترل جداگانه قسمت های مختلف شبکه برق
- تعمیر و نگهداری آسان : امکان بررسی و تعویض قطعات معیوب بدون قطع کل سیستم
اجزای اصلی تابلو برق
- بدنه تابلو : معمولا از ورق گالوانیزه یا استیل ساخته می‌شود و مقاومت بالایی در برابر ضربه و خوردگی دارد.
- کلیدها (Switches) : برای قطع و وصل جریان برق.
- فیوزها و بریکرها : جهت حفاظت در برابر جریان های بیش از حد.
- کنتاکتورها: برای کنترل خودکار موتور و تجهیزات الکتریکی.
- رله ها و تایمر ها : برای فرمان دادن و زمان بندی عملکرد تجهیزات.
- ترمینال ها و باس بارها : جهت اتصال سیم‌ها و توزیع مناسب جریان برق.
- PLC یا سیستم کنترل هوشمند: در تابلو های پیشرفته جهت اتوماسیون صنعتی استفاده می‌شود.
طراحی تابلو برق
طراحی تابلو برق فرآیندی حساس و تخصصی است که باید بر اساس نیاز پروژه، استاندارد ها و الزامات ایمنی انجام شود.
- نیازسنجی و تحلیل بار: ابتدا باید مقدار بار الکتریکی تجهیزات بررسی شود. تعداد و نوع مصرف‌کننده ها (روشنایی، موتورها، دستگاه ها) تعیین کننده ظرفیت تابلو خواهد بود.
- انتخاب تجهیزات مناسب: پس از تحلیل بار، باید تجهیزاتی با ظرفیت، کیفیت و برند مناسب انتخاب شود تا تابلو عملکرد بهینه و ایمن داشته باشد.
- نقشه‌کشی الکتریکی: نقشه ها شامل شماتیک مدار فرمان و قدرت، دیاگرام سیم کشی و پلان چیدمان قطعات داخل تابلو هستند. این نقشه‌ها پایه اجرای کارند.
- جانمایی قطعات: چیدمان داخلی قطعات باید به گونه ای باشد که ضمن رعایت استاندارد ها، دسترسی آسان برای تعمیر و نگهداری نیز فراهم شود.
· ساخت تابلو برق
- آماده‌سازی بدنه: بدنه بر اساس طراحی اولیه ساخته شده و سوراخ کاری، برش و رنگ‌آمیزی می‌شود.
- مونتاژ تجهیزات: پس از آماده سازی بدنه، قطعات الکتریکی با توجه به نقشه ها در داخل تابلو نصب می‌شوند. این مرحله نیاز به دقت بالایی دارد.
- سیم‌کشی و تست نهایی: سیم‌کشی مدار فرمان و قدرت بر اساس دیاگرام انجام شده و در نهایت، عملکرد کلی تابلو تست می شود تا از صحت اتصال ها، عملکرد تجهیزات و ایمنی اطمینان حاصل گیرد.
انواع تابلو برق
تابلو های برق به روش های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه، رایج ترین تقسیم بندی ها را معرفی می‌کنیم!
بر اساس محل نصب
تابلو برق داخلی (Indoor): در محیط های بسته مانند ساختمان ها استفاده می‌شود. این تابلو ها معمولاً از نظر ظاهری زیباتر و کم حجم تر هستند.
تابلو برق خارجی: (Outdoor) برای نصب در فضای باز طراحی شده اند و دارای بدنه مقاوم با استاندارد های IP بالا هستند تا در برابر آب، گرد و خاک و نور خورشید مقاوم باشند.
بر اساس نوع کاربرد
تابلوهای توزیع: برای توزیع برق بین بخش های مختلف ساختمان یا خط تولید. به دو نوع فشار ضعیف و فشار متوسط تقسیم می‌شوند.
تابلوهای فرمان (کنترل): جهت کنترل تجهیزات مکانیکی مانند موتور های الکتریکی، پمپ ها و کمپرسور ها استفاده می‌شود.
تابلو های بانک خازنی: برای اصلاح ضریب قدرت و کاهش مصرف برق کاربرد دارند.
تابلو PLC: تابلو هایی که دارای کنترل گر منطقی برنامه پذیر (PLC) هستند و در سیستم های اتوماسیون صنعتی استفاده می‌شوند.
تابلوهای برق اضطراری: برای سیستم های پشتیبان مانند UPS یا ژنراتور، طراحی شده اند تا در هنگام قطع برق، انرژی مورد نیاز را تأمین کنند.
بر اساس نوع نصب
دیواری: بر روی دیوار نصب می‌شوند و معمولاً در تابلو های خانگی یا دفاتر استفاده دارند.
ایستاده: بیشتر در محیط های صنعتی و پروژه های بزرگ کاربرد دارند. این تابلو ها حجم بیشتری دارند و ظرفیت نصب تجهیزات بالا در آن‌ها فراهم است.
استانداردهای مرتبط با تابلو برق
برای ساخت تابلو برق استاندارد های مشخصی وجود دارد که رعایت آن‌ها الزامی است. از مهم ترین استاندارد ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- IEC 61439: استاندارد بین المللی برای ساخت تابلو های فشار ضعیف
- IP Standard (EN 60529) : درجه حفاظت بدنه در برابر نفوذ آب و گردوغبار
- :UL508A: استاندارد آمریکایی برای تابلوهای کنترلی
- ISIRI 21461 : استاندارد ملی ایران برای تابلو برق های فشار ضعیف
نکات مهم در انتخاب تابلو برق مناسب
مهم‌ترین اجزای یک تابلو برق استاندارد را و بهترین گزینه‌های موجود را در ادامه برسی می کنیم.
- نوع پروژه (مسکونی، تجاری، صنعتی)
- مقدار بار الکتریکی
- فضای در دسترس برای نصب
- سطح حفاظت موردنیاز (IP)
- نوع کنترل مورد نیاز (ساده یا اتوماسیون)
هزینه ساخت و نصب تابلو برق
- برند و کیفیت تجهیزات داخلی
- جنس و ابعاد بدنه
- پیچیدگی طراحی
- سطح حفاظت (IP)
برای اطلاع دقیق از قیمت، باید ابتدا طراحی و لیست قطعات تهیه شود و سپس از چند تامین کننده معتبر استعلام قیمت گرفته شود.
نگهداری و ایمنی تابلو برق
تابلو برق باید به صورت دوره ای بازبینی و سرویس شود.
- همیشه برق را قبل از باز کردن تابلو قطع کنید.
- از ابزار ایزوله شده استفاده کنید.
- دمای داخلی تابلو را کنترل کنید (نصب فن یا تهویه در تابلوهای صنعتی).
- گردوغبار داخلی را با دستگاه‌های مخصوص تمیز کنید.
سخن آخر
تابلو برق یکی از ارکان حیاتی در زیرساخت های الکتریکی است. از منازل کوچک گرفته تا کارخانه های بزرگ، همه به این تجهیز نیاز دارند. طراحی اصولی، انتخاب تجهیزات مناسب، ساخت با کیفیت و نگهداری منظم، چهار اصل طلایی برای داشتن یک تابلو برق کارآمد و ایمن هستند. تابلو برق اترس به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان تخصصی تجهیزات برق صنعتی، شما را برای یک خرید مطمعن سربلند می سازد. اگر به دنبال خرید تابلو برق صنعتی یا ساختمانی با کیفیت بالا و قیمت مناسب هستید، با ما در تماس باشید!
